درس علوم : مبحث شهاب سنگ ها

مبحث شهاب سنگ ها در درس علوم : چه عواملی در ایجاد گودال تاثیر دارند؟

  

 شهاب سنگ چیست ؟             

 شهاب سنگ یک سنگ آسمانی است که به زمین افتاده است. در واقع همه اجرام در حال حرکت در فضا که به زمین می افتند، شهاب سنگ نامیده می شوند. دست کم هر سال ۱۰۰ شهاب سنگ با زمین برخورد می کنند. بیشتر این شهاب سنگ ها بسیار ریزند. آنها به قدری کوچکند که مقاومت هوا می تواند سرعتشان را آنقدر آهسته کند که براثر اصطکاک با جو نسوزند و به آرامی به زمین بیفتند.

سه نوع شهاب سنگ وجود دارد. سنگی، آهنی و سنگی-آهنی. شهاب سنگ های سنگی از مواد معدنی سیلیکون و اکسیژن غنی هستند. مقادیر کمتری از آهن، منیزیوم و عناصر دیگر هم در آنها وجود دارد. بخشی از شهاب سنگ های سنگی، تکه هایی از همان موادی که سیاره ها را تشکیل داده اند را در خود دارند. گروه دیگری از شهاب سنگ های سنگی زمانی بخشی از بدنه والدشان بوده اند. به عنوان مثال بخشی از یک سیارک بوده اند.

شهاب سنگ های آهنی بیشتر از آهن و نیکل تشکیل شده اند.

شهاب سنگ های سنگی-آهنی به مقدار تقریباً مساوی سنگ بر پایه سیلیکون و فلز آهن-نیکل دارند.

ترکیب مواد شهاب سنگ ها، کلیدهایی را درباره منشأ آنها به دست می دهد. منشأ آنها ممکن است سیارک ها باشند. بعضی از مواد شهاب سنگ ها شبیه به ترکیبات زمین و ماه یا برخی حدس می زنند که شبیه به مریخ است و ترکیب بعضی ها هم کاملاً با ترکیبات اینها متفاوتند. بعضی ها هم ترکیبی مثل ستاره های دنباله دار دارند.

اندازه شهاب سنگ ها بسیار متفاوت است. بیشتر آنها نسبتاً کوچکند. بزرگ ترین شهاب سنگی که تا کنون پیدا شده وزنش حدود ۶۰ تن است. این شهاب سنگ آهنی در مزرعه ای درکشور آفریقایی نامیبیا به زمین افتاده است. با این که زمان زیادی از افتادن آن می گذرد هنوز چاله ای که تشکیل داده سر جای خودش باقی است. اجسام خیلی بزرگ تری مثل سیارک ها و ستاره های دنباله دار هم می توانند به زمین برخورد کنند و به این ترتیب به شهاب سنگ تبدیل شوند.

شهاب سنگ ها از یک سقوط آتشین از میان جو زمین جان سالم به در برده اند و مقدار زیادی از جرمشان را در این فرایند از دست داده اند. بیشتر شهاب سنگ های در حال حرکت در فضا پس از برخورد به جو زمین می سوزند و از آنها تنها ذراتی از گرد و غبار باقی می ماند. هر روز حدود ۳۰۰۰ تن گرد و غبار شهاب سنگی به زمین می ریزد.


شهاب سنگ ها به خاطر این به سطح زمین می رسند که، اندازه آنها برای سفر از میان جو مناسب است. اگر آنها خیلی کوچک بودند، در جو متلاشی و تکه تکه می شدند. اگر خیلی بزرگ بودند ممکن بود قبل از رسیدن به سطح زمین منفجر شوند. یک چنین شیئی در سال ۱۹۰۸ در حدود ده کیلومتری بالای رودخانه تونگوسکا در سیبری منفجر شد و در منطقه ای به وسعت ۲۳ کیلومتر رها شد و درختان را دود زده کرد و به طور سطحی سوزاند.

 پاسخ سؤالات

۱- شهاب سنگ چیست ؟ 

شهاب سنگ یک سنگ آسمانی است که به زمین افتاده است. در واقع همه اجرام در حال حرکت در فضا که به زمین می افتند، شهاب سنگ نامیده می شوند.

۲- هنگام برخورد شهاب سنگ با زمین چه اتفاقی می افتد ؟ و چرا قطر و عمق گودال های ایجاد شده یکسان نیست ؟

گودالی عمیق در زمین به وجود می آید. چون وزن و اندازه ی شهاب سنگ ها متفاوت است.

۳- عوامل گوناگونی روی عمق و قطر گودالهای ایجاد شده اثر دارند. هم کلاسیهای پوریا پس از گفت وگو، در این باره پیشنهادهای خود را اینگونه بیان نمودند.

به نظر ما، هرچه اندازه ی شهاب سنگ بزرگتر باشد، گودال ایجاد شده عمیق تر خواهد بود.

هرچه سرعت شهاب سنگ بیشتر باشد، قطر گودال ایجاد شده بزرگتر خواهد بود.

اگر شهاب سنگ در اقیانوس سقوط کند ،گودالی ایجاد نمی شود.

۴- سرعت برخورد شهاب سنگ چه اثری روی قطر دهانه ی گودال دارد؟

هر چه شهاب سنگ با سرعت بیشتری به زمین برخورد کند، قطر دهانه ی گودال ایجاد شده بزرگتر خواهد بود.«

مراحل مهم روش علمی

۱ ) مشاهده

۲) طرح مساله یا پرسش

۳ )  فرضیه

۴ ) آزمایش

۵ ) نظریه

وسایل مورد نیاز آزمایش: تیله یا سنگ هایی در اندازه های مختلف ، خاک ، گچ،آب ومتر برای اندازه گیری و خط کش

آزمایش :

در ادامه گوشه کلاس مواد را درون تشت گذاشته و ظروف را شماره گزاری می کنیم و کنار دیوار می گذاریم و متر خیاطی روی دیوار نصب می کنیم و از دانش آموزان هر گروه میخواهیم که با ارتفاع نیم و یک متر و یک و نیم متر برای نمونه تیله ها را بر روی ظروف بندازن و پس از هر بار انداختن اندازه قطر گودال ایجاد شده و عمقش را به میلیمتر اندازه بگیرند .

سپس تیله بزرگتری را امتحان کنند و آزمایش را تکرار کنند .

یکی از اعضای گروه هم تمام مشاهدات را یادداشت برداری می کنند .

 

در ادامه دانش آموزان براساس داده های جدول و مشاهدات به نتایج میرسند که :

هر چه ارتفاع بیشتر باشد نیرو بیشتر است پس لحظه برخورد جسم به سطح قطر دهانه بیشتر خواهد شد .

جنس سطح برخورد هم مهم هست چون خاصیت تراکم مولکولهای ماده ای که قرار است تیله بر روی آن سقوط کند هم تاثیر دارد.

جرم گلوله و مساحت سطح گلوله هم مهم است .

 امروز ما این آزمایش را در کلاس انجام دادیم و کاملا با خط کش میشد عمق را با میلیمتر اندازه گرفت مخصوصا تاثیر سقوط تیله بر روی خاک و گچ . چون گچ نرم تر هست و تیله عمق بیشتری ایجاد می کند .

اما متغییر چیست : 

متغیرها به ۳ دسته تقسیم می شوند :

متغیر مستقل

متغیر وابسته

متغیر کنترل شده

متغیر مستقل : متغیری هست که در آزمایش باید تغییر دهیم . ارتفاع در اینجا می باشد که هر چه ارتفاع بیشتر شود ، سرعت سقوط هم بیشتر خواهد شد .

متغیر وابسته : متغیری هست که تاثیر متغیر مستقل را می سنجد در واقع اندازه دهانه گودال ایجاد شده و عمق آن است .

متغیر کنترل شده : عوامل و مواد ی هستند که ثابت نگه داشته می شوند و در کنترل ما هستند مانند اندازه ی سنگ یا تیله ، جنس سطح یا خاک ، محا رها کردن سنگ و جرم سنگ هست .

   

در آزمایش ها برخی متغیر ها بر روی متغیرهای دیگر اثر می گذارند به عنوان مثال، سرعت سقوط جسم در عمق گودال موثر هست. یا به عبارتی عمق گودال ایجاد شده وابسته به سرعت سقوط جسم است. برای همین سرعت سقوط جسم را « متف=غیر مستقل » و عمق گودال ایجاد شده را « متغیر وابسته » و ما در نهایت در هنگام آزمایش متغیر مستقل را تغییر می دهیم و متغیر وابسته را اندازه می گیریم.   

همچنین ببینید

جشن پایان سال 96.97 دبستان دخترانه ستاره نو

سال تحصیلی ۹۷-۹۶ دبستان دخترانه ستاره نو